ยาคุมฉุกเฉิน – วิธีกินยาคุมฉุกเฉินที่ถูกต้อง และผลข้างเคียงหลังใช้!

ยาคุมฉุกเฉินคืออะไร? | ยาคุมฉุกเฉิน VS ยาคุมกำเนิดทั่วไป | ยาคุมฉุกเฉินใช้ในสถานการณ์ใด? | ยาคุมฉุกเฉินมีกี่ประเภท? | ข้อควรรู้ก่อนใช้ยาคุมฉุกเฉิน | วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน | ผลข้างเคียงจากยาคุมฉุกเฉิน | กินยาคุมฉุกเฉินแล้วประจำเดือนจะมาตอนไหน? | กินยาคุมฉุกเฉินแล้วประจําเดือนไม่มา? | ตอบคำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับยาคุมฉุกเฉิน

เมื่อพูดถึงยาคุมกำเนิด เชื่อว่าหลายคนน่าจะมีความเข้าใจกันอยู่ระดับหนึ่งแล้ว สาวๆ หลายคนน่าจะเคยใช้ยาคุมกำเนิดมาก่อนด้วยจุดประสงค์ที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นเพื่อคุมกำเนิด (ตามชื่อยา) เพื่อปรับฮอร์โมน เพื่อลดสิว ไปจนถึงเพื่อเหตุผลด้านความงามแบบอื่นๆ

แต่ถ้าพูดถึงยาคุมฉุกเฉินล่ะ..? เรื่องของยาคุมฉุกเฉินเป็นอะไรที่ไม่แปลกใหม่ แต่ก็ไม่สามัญ เพราะมันเป็นยาคุมกำเนิดแบบที่เกิดมาเพื่อใช้คุมกำเนิดเพียงอย่างเดียวเท่านั้น และเปรียบเสมือนทางออกฉุกเฉินจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ได้ป้องกันหรือป้องกันแล้วผิดพลาด เพราะฉะนั้น หากสาวๆ คนไหนยังใช้ยาคุมฉุกเฉินเป็นทางออกเดียวในการคุมกำเนิดอยู่ ขอบอกเลยว่า คุณต้องหยุดแล้วนะ มันอันตรายมาก!

ยาคุมฉุกเฉิน

ยาคุมฉุกเฉินคืออะไร?

ยาคุมฉุกเฉิน หรือ ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน (ภาษาอังกฤษเรียกว่า Emergency Contraceptive Pills, Morning-After Pills, หรือ Postcoital Contraception) เป็นยาคุมกำเนิดชนิดเม็ดที่มีขนาดฮอร์โมนสังเคราะห์สูง ทำหน้าที่รบกวนการผลิตฮอร์โมนตามธรรมชาติของร่างกายที่จำเป็นต่อการตกไข่และการตั้งครรภ์ โดยจะมีประสิทธิภาพก็ต่อเมื่อใช้ภายใน 2 – 3 วันหลังจากการมีเพศสัมพันธ์เท่านั้น ตัวฮอร์โมนสังเคราะห์ในยาจะไปขัดขวางกระบวนการตกไข่ การปฏิสนธิของไข่กับอสุจิ รวมถึงกระบวนการฝังตัวของไข่ ทำให้ช่วยลดโอกาสในการตั้งครรภ์ได้ราว 75 – 85%

ยาคุมฉุกเฉินแตกต่างจากยาคุมกำเนิดทั่วไปอย่างไร?

ข้อแตกต่างยาคุมกำเนิดทั่วไปยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน
จุดประสงค์ในการใช้ใช้ในการคุมกำเนิดระยะยาว โดยต้องรับประทานทุกวัน (หรือทุกวันแล้วเว้น 7 วันทุกเดือนตามชนิดของยาคุมที่เลือก)ใช้ในการคุมกำเนิดแบบฉุกเฉินหลังจากมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน/การป้องกันผิดพลาด/ถูกข่มขืน โดยจะต้องรับประทานภายใน 72 ชั่วโมงหลังจากมีเพศสัมพันธ์
กลไกการทำงานทำให้ไข่เคลื่อนผ่านท่อนำไข่ได้ยาก ช่วยปรับเมือกบริเวณปากมดลูกให้มีความเป็นด่างและเหนียวข้นจนสเปิร์มวิ่งเข้าไปหาไข่ไม่ได้ ไปจนถึงช่วยป้องกันไม่ให้เกิดการตกไข่ พอไม่มีไข่ก็ไม่มีอะไรให้สเปิร์มไปปฏิสนธิได้รบกวนการปฏิสนธิของไข่กับอสุจิ และปรับเยื่อบุมดลูกให้บางลงเพื่อป้องกันไม่ให้ไข่ที่ปฏิสนธิแล้วสามารถฝังตัวที่ผนังมดลูกได้
เมื่อใช้คุมกำเนิดระยะยาวได้ผลดีไม่เหมาะสม ใช้สำหรับคุมกำเนิดเป็นครั้งๆ ไปในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น ไม่เหมาะอย่างยิ่งที่จะใช้ในการคุมกำเนิดระยะยาว เพราะประสิทธิภาพด้อยกว่ามากเมื่อเทียบกับการคุมกำเนิดแบบอื่น เมื่อใช้ต่อเนื่องนานๆ ก็อาจทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติอีกด้วย
ตารางเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างยาคุมกำเนิดทั่วไปและยาคุมกำเนิดแบบฉุกเฉิน

สถานการณ์แบบไหนที่ควรใช้ยาคุมฉุกเฉิน?

  1. มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้ป้องกัน
  2. ถูกล่วงละเมิดทางเพศ
  3. วิธีการคุมกำเนิดแบบอื่นๆ ล้มเหลว เช่น ถุงยางแตก ถุงยางหลุด หมวกครอบปากมดลูกหลุด ห่วงคุมกำเนิดหลุด ยาคุมแบบฝังหลุด ฯลฯ
  4. ลืมรับประทานยาคุมกำเนิดเกิน 2 เม็ดขึ้นไป
  5. ไม่ได้ไปฉีดยาคุมตามเวลาที่กำหนดตั้งแต่ 2 อาทิตย์ขึ้นไป

ยาคุมฉุกเฉินมีกี่ประเภท?

ยาคุมฉุกเฉินแบ่งออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่

  1. ยาคุมฉุกเฉินแบบฮอร์โมนเดี่ยว เป็นยาที่ประกอบด้วยฮอร์โมนในกลุ่มโปรเจสตินสังเคราะห์เพียงอย่างเดียว เป็นชนิดที่แพร่หลายที่สุดในประเทศไทย
  2. ยาคุมฉุกเฉินแบบฮอร์โมนผสม เป็นยาที่ประกอบด้วยฮอร์โมนในกลุ่มโปรเจสติน และฮอร์โมนในกลุ่มเอสโตรเจน
  3. ยาคุมฉุกเฉินแบบต้านโปรเจสติน เป็นเทคโนโลยีล่าสุดในการคิดค้นยาคุมฉุกเฉิน และให้ผลลัพธ์ในการคุมกำเนิดดีกว่ายาคุมฉุกเฉินแบบฮอร์โมนเดี่ยวมาก แต่มีราคาสูงกว่า

ข้อควรรู้ก่อนใช้ยาคุมฉุกเฉิน

วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน

วิธีกินยาคุมฉุกเฉิน

ยาคุมฉุกเฉินกินตอนไหน?

กินภายใน 72 ชั่วโมงแรกหลังจากมีเพศสัมพันธ์ โดยยิ่งกินเร็ว ยาก็จะยิ่งมีประสิทธิภาพมากขึ้น จะกินพร้อมอาหารหรือไม่ก็ได้

ยาคุมฉุกเฉินต้องกินเม็ดไหนก่อน?

ยาคุมฉุกเฉินที่มีขายในประเทศไทยเป็นยาฮอร์โมนลีโวนอร์เจสเตรล ซึ่งอยู่ในกลุ่มยาฮอร์โมนเดี่ยว สามารถกินเม็ดไหนก่อนก็ได้ เพราะไม่มีความแตกต่างกัน

ยาคุมฉุกเฉินกิน 2 เม็ดพร้อมกันได้ไหม?

สามารถกินพร้อมกันได้ ไม่ส่งผลให้ประสิทธิภาพของยาด้อยลง แต่อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียนมากขึ้น การแบ่งทานจะช่วยลดผลข้างเคียงได้ดีกว่า

ผลข้างเคียงจากการใช้ยาคุมฉุกเฉิน

กินยาคุมฉุกเฉินแล้วประจำเดือนจะมาตอนไหน?

การบอกว่าหลังกินยาคุมฉุกเฉินประจำเดือนจะมาเมื่อไหร่นั้นตอบได้ยากมาก เพราะการกินยาคุมฉุกเฉินจะส่งผลให้ประจำเดือนมาเร็วหรือช้ากว่ารอบปกติ (โดยมากมักจะช้าไม่เกิน 7 วัน) รวมถึงส่งผลให้ประจำเดือนมามากหรือน้อยกว่าปกติด้วย

อย่างไรก็ตาม ประจำเดือนควรจะมาภายใน 3 อาทิตย์หลังจากกินยาคุมฉุกเฉิน หากรับประทานยาคุมฉุกเฉินแล้วมีเลือดออก โดยตรงกับช่วงที่มีรอบเดือนอยู่แล้วพอดีก็อาจจะเป็นเลือดประจำเดือนตามปกติ แต่หากมีเลือดออกกะปริบกะปรอยหรือตกขาวสีคล้ำโดยไม่ได้อยู่ในช่วงที่รอบเดือนมา อาจเป็นผลข้างเคียงจากยา ซึ่งปกติจะหายไปเอง ไม่จำเป็นต้องไปพบแพทย์

กินยาคุมฉุกเฉินแล้วประจําเดือนไม่มา ควรทำอย่างไร?

การกินยาคุมฉุกเฉินเป็นสาเหตุให้ประจำเดือนคลาดเคลื่อนได้ หากประจำเดือนมาช้าเกินรอบปกติตั้งแต่ 14 วันเป็นต้นไป ควรลองตรวจการตั้งครรภ์ด้วยชุดทดสอบการตั้งครรภ์หรือไปพบแพทย์เพื่อขอคำปรึกษา แต่หากไม่มีการตั้งครรภ์ ประจำเดือนมักจะกลับมาเป็นปกติในรอบถัดไป

ตอบปัญหาสุขภาพ

ตอบคำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับยาคุมฉุกเฉิน

1. ยาคุมฉุกเฉินราคาเท่าไหร่?

ราคาประมาณ 40 – 60 บาทต่อแผง โดยสามารถหาซื้อได้ตามร้านขายยาทั่วไป

2. กินยาคุมฉุกเฉินบ่อยๆ อันตรายหรือไม่?

การกินยาคุมฉุกเฉินอย่างต่อเนื่องเป็นเวลานานทำให้ประสิทธิภาพยาลดลง เป็นเหตุให้เกิดการตั้งครรภ์นอกมดลูก นอกจากนี้การกินยาคุมฉุกเฉินบ่อยๆ ยังทำให้เกิดการสะสมฮอร์โมนในร่างกายโดยไม่จำเป็น ซึ่งอาจก่อให้เกิดโรคมะเร็งเต้านมและมะเร็งปากมดลูกได้อีกด้วย

3. กินยาคุมฉุกเฉินแล้วมีเพศสัมพันธ์ได้ไหม?

หากมีเพศสัมพันธ์อีกครั้งหลังจากกินยาคุมฉุกเฉินโดยไม่มีการคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นๆ โอกาสที่จะตั้งครรภ์ก็จะยิ่งสูงขึ้นอีก

ทางที่ดีที่สุดคือไม่ควรมีเพศสัมพันธ์หลังจากกินยาคุมฉุกเฉิน หากมี ต้องใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้ง

4. กินยาคุมฉุกเฉินเม็ดที่ 2 ช้า มีผลอะไรหรือไม่?

ประสิทธิภาพของยาอาจลดลง หากยังไม่เกิน 24 ชั่วโมงหลังจากกินเม็ดแรก ควรกินเม็ดที่สองทันที หากพ้น 24 ชั่วโมงหลังกินยาเม็ดแรกไปแล้ว แต่ไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังจากการมีเพศสัมพันธ์ สามารถซื้อยาแผงใหม่มารับประทานแทนแล้วทิ้งยาแผงเดิมได้เลย ทั้งนี้ควรปรึกษาเภสัชกรก่อน